نکته نگار

اهمیت داوری در تمام عرصه ها
اهمیت و حساسیتِ  قضاوت و داوری بین طرفین دعوا  بر کسی پوشیده نیست و در منابع دینی نیز تاکیدات فراونی در این زمینه وجود دارد . ترساندن از عقوبت اخرویِ «پذیرش داوری بدون داشتن صلاحیت  » ؛ «داوری به ناحق » و «ظلم  به اصحاب دعوا » برخی از اقدامات پیشگیرانه شریعت برای رهایی فرد و جامعه از آثار داوری ظالمانه است . در دهه های نخست سده اول هجری -که فاصله چندانی با دوره حضور پیامبر (ص) ندارد - شاهد تاثیر پذیری جامعه صدر اسلام  از تاکیدات یاد شده هستیم . امری که تا حدودی فضای ذهنی و فرهنگی جامعه آن دوران را با این سیاست فرهنگی هماهنگ کرده است به گونه ای که به یک باور عمومی تبدیل شده است . از این روست که وقتی امیر مومنان (ع) می خواهند اهمیت داوری در دیگر عرصه ها را بیان کنند با استفاده از این باور عمومی , تصریج می کنند که داوری در این عرصه نیز همانند داوری در بین طرفین دعواست و ظلم در آن بسان ظلم در داوری طرفین دعوا , دارای کیفر اخروی است .ایشان به هنگام مراجعه  دو کودک که خواهان داوری ایشان نسبت به خطشان بودند فرمودند گزینش خطاط بهتر از بین این دو کودک نیز یک قضاوت است و ظلم در آن مانند همانند ظلم در قضاوت حقوقی , دارای کیفر اخروی است ؛

الکافی : أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع أَلْقَى صِبْیَانُ الْکُتَّابِ أَلْوَاحَهُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ لِیَخِیرَ بَیْنَهُمْ فَقَالَ :  أَمَا إِنَّهَا حُکُومَةٌ وَ الْجَوْرُ فِیهَا کَالْجَوْرِ فِی الْحُکْمِ .( الکافی ج  7 ص  268 ح37  ؛ من‏لایحضره‏ الفقیه ج 4 ص 72 ح 5137)
ترجمه
دو کودک دست نوشته های خود را نزد امیر مومنان بردند و گفتند ببینید خط کدام یک از ما بهتر است . ایشان فرمودند : این کاری که شما از من می خواهید داوری است و ظلم در آن همانند ظلم در داوری قضایی کیفر اخروی دارد .

الحاق داوری در دیگر عرصه ها به داوری در دعاوی قضایی , اهمیت فراوانی دارد به ویژه که در دوران معاصر عرصه های مختلفی برای عرضه توانایی های افراد فراهم شده است و تعیین برترین ها نیازمند داوری درست است همچون همایش ها , جشنواره ها و مسابقات که میدان عرض اندام نویسندگان , هنرمندان و  ورزشکاران است و به ناچار باید گروهی , مسوولیت انتخاب برترین ها را به عهده بگیرند . یکی دانستن داوری های گوناگون و داوری قضایی , کمک شایانی به تدوین قوانین برای داوری این  عرصه ها خواهد کرد , چرا که حوزه داوری قضایی از حیث ضوابط و قوانیین  غنی است و الگوی خوبی برای دیگر عرصه هاست .
چنانکه از متن حدیثی فوق بر می آید امام علی (ع) به دلیل اهمیت داوری در تعیین خطاط برتر از اظهار نظر و داوری خود داری کردند جالب آنکه علاوه براین مورد که داوری در یک امر هنری است ایشان به هنگام پرسش از شاعر برتر نیز از داوری صریح خوداری می کنند و می فرمایند : شاعران در یک میدان مشخص و معین به عرض اندام نپرداخته اند که بشود برترین آن میدان را برگزید بلکه هر کدام در یک عرصه شعر گفته و زمینه مقایسه در بین آنان وجود ندارد ؛

نهج البلاغة :  وَ سُئِلَ مَنْ أَشْعَرُ الشُّعَرَاءِ فَقَالَ علیه السلام : إِنَّ الْقَوْمَ لَمْ یَجْرُوا فِی حَلْبَةٍ تُعْرَفُ الْغَایَةُ عِنْدَ قَصَبَتِهَا فَإِنْ کَانَ وَ لَا بُدَّ فَالْمَلِکُ الضِّلِّیلُ .(نهج البلاغة : حکمت 455)
ترجمه
از امام پرسیدند: برترین شعراى عرب کیست فرمود :  شاعران همه یک روش نداشتند و در یک مسیر به مسابقه نپرداخته‏اند تا پیشگام آنها مشخص شود و اگر بناچار باید به این سؤال پاسخ داد، باید گفت: آن سلطان گمراه یعنى «امرء القیس»، بر همه مقدم است.